Blog
Berthilde van der Zwaag
Auteur
Als verpleegkundige waakte Berthilde van der Zwaag ’s nachts bij patiënten thuis. Haar ervaringen hiermee vormen de basis voor dit boek. Tijdens deze waaknachten studeerde ze theologie. Na haar afstuderen aan de Vrije Universiteit kwam ze als geestelijk verzorger in een algemeen ziekenhuis weer met stervenden in aanraking. Momenteel is ze geestelijk verzorger in de eerste lijn.
De dood nabij is het derde boek van Berthilde van der Zwaag. In 2008 publiceerde ze Als Christus verschijnt, een bewerking van haar afstudeeron- derzoek over mensen in deze tijd die aangeven dat Christus aan hen is verschenen. In 2018 schreef ze de roman In het hart van de storm, over het leven van Eliza, een vijfentwintigjarige man die ontdekt dat hij profeet wil worden.
Onze dierbare doden, waar zijn ze?
Samen met haar enige zoon zit ik in de nacht bij het bed van een stervende vrouw. Terwijl hij zachtjes vertelt over het leven van zijn moeder is de vrouw in het bed naast ons onrustig in haar slaap. Telkens gaat hij erheen om haar gerust te stellen, toe te stoppen en te kijken of hij iets voor haar kan doen. Ze reageert vrijwel niet, het lijkt dat het haar niet meer bereikt. Dan opeens klinkt luid door het vertrek ‘José, José’. Het is indrukwekkend, twee keer die schreeuw in de stilte. Haar zoon verklaart: ‘Ze roept tante José, haar zus, vanmiddag deed ze dat ook al een keer.’ Hij stelt vast dat ze droomt: ‘Tante José is dood, een half jaar al’, zegt hij. Droomt de vrouw inderdaad? Misschien heeft ze de laatste tijd met de dood voor ogen veel aan haar zus gedacht. Hoopt ze haar straks te ontmoeten? Of ziet ze haar al? Is er al contact met haar zus?
Een week later zit ik bij een andere patiënt, een man van bijna honderd jaar oud. Hij zegt dat het leven voor hem voorbij mag zijn. Hij verlangt naar het weerzien van zijn overleden vrouw.
In het schemergebied tussen leven en dood hebben mensen soms buitengewone ervaringen. Men kan een stem horen, een religieuze gestalte of gestorven geliefden waarnemen. Mensen die dicht bij de dood waren, maar terugkeerden naar het leven, vertellen over een tunnel die hen naar een helder licht voerde waar volkomen vrede werd gevoeld. Zij hoorden mooie muziek, zagen schitterende kleuren en bloemen. Als in een soort film werd hen hun geleefde leven getoond met alle goede en slechte daden, met mildheid en begrip, zonder oordeel. Zal dit er werkelijk zijn?
“In het schemergebied tussen leven en dood hebben mensen soms buitengewone ervaringen..”
Door de coronacrisis is de dood meer aanwezig in de samenleving en in het denken van veel mensen. Wekelijks wordt het aantal mensen bekend gemaakt dat aan het virus overleden is. Veel mensen hebben dierbaren verloren. Het heeft geleid tot een toenemende belangstelling voor verdieping in het leven, het mysterie van de dood en vragen op het gebied van levensbeschouwing en zingeving. Eén van de vele vragen op dit terrein betreft onze overleden dierbaren. Zag de stervende vrouw haar zus klaarstaan om haar op te vangen in een voortbestaan elders? Gaat de man na zijn sterven naar zijn vrouw? Zijn ze er nog, de mensen van wie we zoveel hielden?
De ervaringen, hoop en verwachtingen van stervenden zijn thema’s in mijn nieuwe boek De dood nabij over de laatste levensfase en het sterven. Over enkele weken komt het op de markt.
Ik beschrijf mijn ervaringen als verpleegkundige en vanuit mijn latere functie van geestelijk verzorger.
