‘Na de mulo werd ik lerares. Dat heb ik al die jaren met veel plezier gedaan’, haar gezicht vertoont een stabiele staat van tevredenheid. Ella heet ze en haar glimlach is nooit ver weg. Tijdens de komst van haar drie kinderen was ze thuis. Hij werkte voltijds als boekhouder en zij bestierde het gezin. ‘Heerlijk vond ik dat’, Ella lijkt zich niet bewust van de tegenwoordig bijna politiek-incorrecte lading van deze woorden.

We treffen elkaar niet in de therapiekamer, maar op een avond over De Filosofie van genoeg. Ella’s verhaal voelt als een oase van rust. Ze gaat dit jaar met pensioen en wil gaan fietsen met haar man. Niet in Venezuela ofzo, maar gewoon door de bossen, velden en kuststroken van Europa. Ze zingt en haar hobby is tassen en zakjes naaien van gebruikte stoffen. ‘Je kan ze zelfs meenemen naar de bakker.’

Als iedereen zo kon leven, zou de GGZ ophouden te bestaan. Diep van binnen voel ik een zucht van opluchting. Dan was ik ook klaar. Psychotherapie is een prachtig vak en ik ben er redelijk goed in. Het is ook nog écht waardevol om mensen terug in hun kracht te zetten. Toch ben ik chronisch rusteloos op zoek ik een nieuwe uitdaging. Om mij heen zie ik veel lotgenoten die blijven zoeken en niet vinden.

Aan groei ten onder

De wereld gaat aan groei ten onder. Mensen willen alles uit zichzelf en het leven halen dus eisen ze het uiterste van hun kunnen, wat stress en spanning op levert. Iedereen wil naar het HBO of de universiteit, maar lang niet iedereen wordt daar blij van. Ze willen een spannende relatie met goede seks dus daten ze zichzelf een ongeluk omdat er niet meteen een vonk was en ‘je moet het wel voelen’.

Het is een epidemie. Alles moet blijven groeien. Ook de economie. Maar kan dat wel? Als je naar de prachtige film van David Attenborough kijkt A life on our planet zie je waar deze fanatieke groeilust toe heeft geleid. De planeet raakt op en de mensen die zo hard streven naar geluk lijken van binnen ook op te raken. Tegenover me in de spreekkamer hunkeren ze naar geluk. Waar stopt dit?

Welvaart

We hebben nog nooit zo veel welvaart gekend, meldde het Centraal Planbureau onlangs, toch voelen velen zich gefrustreerd en tekortgedaan. De wachtlijsten in de GGZ zijn lang. De verworvenheden van onze moderne maatschappij brengen kennelijk niet automatisch geluk. We willen meer, verder en sneller. Maar leiden nieuwe spullen en nog meer reizen over de planeet eigenlijk wel tot geluk?

Er komt immers altijd weer een grotere auto, nog spectaculairdere reis en supersonische smartphone die je nog niet hebt. Of een fat bike, een buitenkeuken, een gietvloer, spotjes aan het plafond, buitenverlichting, een lounge set in de tuin…. Als ik de talloze mensen bekijk die dit allemaal willen, schrik ik van hun onverzadigbaarheid. Stop! Als niets ooit genoeg is, kan je niet gelukkig zijn.

Verborgen gevangenis

Zelf zit ik verstrikt in een ander soort dwanggroei. Ik zit vast door de talloze registraties en kwalificaties die ik heb verworven. Het heeft tijd en geld gekost om zo ver te komen. Je krijgt een status en zit door al dat groeien muurvast. Wie durft al die kostbaar verzamelde registraties aan de weg te zetten? Of je nu vast zit door geestelijke groei of door materiële groei, het is een verborgen gevangenis.

Ergens in onze jeugd ligt het ontstaan van deze groeizucht. Van kleins af aan krijgen veel kinderen stapels cadeaus op hun verjaardag, met sinterklaas of kerst, op de kermis, op verjaardagsfeestjes, in winkels, tijdens vakanties. Veel mensen verdrinken hun kinderen in spullen. Rusteloos zie ik de kleuters scharrelen tussen al die prachtige troep. Je kan ze echt beter leren genieten van één mooi speelgoed, zodat ze leren focussen. En…. tevreden zijn. Want meer, is minder.

Rusteloos

Materialisme heb ik niet meegekregen. Maar de rusteloosheid om alles uit het leven te halen, is wel ergens ontstaan. Mijn vader was een rusteloze ziel als het gaat om genieten. Stilstaan was not done. Doorgaan was het parool. Qua werk en wonen zat hij vast. Ik ben van hot naar her gezworven, verzamel studies en registraties en ben betrokken bij veel nieuwe projecten. Ook dit is een vorm van nooit genoeg.

Tijdens de lezing over De Filosofie van genoeg gaan we op zoek naar momenten waarop we tevreden en trots zijn. Er valt een kwartje…. Ik denk niet aan mijn werk. Ik denk aan mijn fijne gezin, aan mooie wandelingen samen, aan genieten van gezellig eten, aan de poes op schoot. Er zit een Ella in mij! Rusteloosheid is ook maar een gevoel. Je hoeft niet altijd naar je gevoel te luisteren. Ze komen en gaan.

Liever meer aandacht

Laten we stoppen met groeien en het geluk zoeken in de momenten die er gewoon al zijn. Onrust kan je leren verdragen. Als ouder ben je het voorbeeld voor de nieuwe generatie. Je maakt je kind niet gelukkig met meer spullen, maar met minder spullen. Geef liever meer aandacht en tijd om lekker samen door te brengen. Wandel naar de rivier, eet een ijsje of geniet van een gezellige film op tv. Dat doet Ella ook.

Wie weet komt er een moment dat ik al mijn registraties aan de wilgen hang. Niet alles wat je kan, hoef je te doen. Voorlopig ben ik tevreden.