Iris van Reijden heeft als manager en als directeur in verpleeg- en verzorgingshuizen het nodige gezien in de zorg voor mensen met dementie. Ook haar eigen moeder werd dement. Ze begeleidt nu gespreksgroepen voor familieleden en mantelzorgers van mensen met Alzheimer in het Odensehuis.
‘In mijn werk heb ik geleerd om door de handicap heen te kijken, zowel bij fysieke als psychische beperkingen. En dus ook bij dementie. Ik kijk naar wat iemand nog wel kan. Stem je daar je aanbod op af, dan schep je een hele andere omgeving voor een cliënt.
Zo’n 25 jaar geleden werd ik manager bij een grote woonvorm in de gehandicaptensector. Daar vielen de schellen van mijn ogen en kwam ik rare dingen tegen. Daar heb ik veel van geleerd. Later werd ik directeur in de ouderenzorg. Ik ben gesprekken aangegaan met alle medewerkers. Toen zag ik ook hoe verwaarloosd alles was, de teams voelden zich ondergewaardeerd, het afvalputje. Er ging van alles mis en in die tijd was ik alleen maar bezig met klachten afhandelen van boze familieleden.’
Nieuwsgierig
‘Toch vond ik tijd om me ook te richten op de cliënten zelf. Vaak waren ze nog best welbespraakt, maar konden ze niet altijd meer de juiste woorden vinden. Ik was nieuwsgierig naar die mensen en keek in hun dossier naar wat voor werk ze bijvoorbeeld hadden gedaan. De meeste medewerkers interesseerden zich daar niet voor. Dat is ook niet vreemd, met zo’n decor van demente bejaarden in een groot instituut. Je ziet de mensen dan niet meer. Heb je een klein groepje voor je, dan is dat al heel anders.’
Vernieuwing
‘Ik heb in die jaren gezien hoe onthand het personeel is, ook de artsen. Ik onderzocht hoe medewerkers naar de toekomst keken en wat er misschien anders kon. De uitkomsten van die gesprekken vormden de basis voor een veranderagenda.
Het klimaat dat je van bovenaf schept, is heel bepalend voor hoe het eraan toegaat in een verpleeghuis. Met een angstcultuur ben je verloren. Maar het is ook belangrijk dat teams regelmatig van samenstelling veranderen. Gebeurt dat niet, dan krijg je te maken met interne gerichtheid en verzieking. Ook moeten de verschillende soorten kennis vertegenwoordigd zijn binnen een team. Ik zie weinig kennis over de psychosociale kant van dementie. Of van groepsdynamiek. Dat is best raar.’
Zeggenschap
‘Langzaam lijkt er verandering te komen, in ieder geval hier in Amsterdam. Ik heb de indruk dat de inspectie de verpleeghuizen minder op de huid zit. Daardoor neemt de angst iets nieuws te proberen af. Mensen worden ingezet op die taken waar ze goed in zijn, waar ze plezier in hebben. Dat maakt een groot verschil. Teams krijgen meer zeggenschap. Medewerkers moeten met elkaar praten. En allemaal eens een paar dagen een bewoner van dichtbij meemaken.’
Mijn moeder
‘Ik heb veel gezien in mijn werk, maar dementie kreeg pas echt een gezicht toen mijn moeder de diagnose Alzheimer kreeg. Wij, de kinderen, zagen pas hoe slecht het met haar ging toen mijn vader overleed. Heel gek, want een aantal van ons heeft een medische achtergrond. Daar zat ze dan alleen in dat huis. Het was onverantwoord, we hadden geen flauw idee wat ze deed overdag. Deze situatie had grote invloed op onze onderlinge verhoudingen, we kwamen opeens weer terecht in de rollen die we vroeger hadden. Dat leverde wel spanningen op hoor.
Ze ging uiteindelijk naar de dagopvang, maar was vreselijk angstig. Mijn moeder wilde alles in de hand houden, dat is vreselijk als je dement bent. Het werd één grote lijdensweg. Uiteindelijk is besloten tot palliatieve sedatie. Het was schrikken toen ze daarover begonnen.’
Familiegesprekken
‘Natuurlijk wil ik niet alle casemanagers over een kam scheren, want ik ken ook hele goede. Maar sommigen richten zich vooral op de cliënt. Daarbij hebben ze ook wel aandacht voor de naaste mantelzorger, maar soms niet genoeg voor de familie als geheel. Ik denk dat familiegesprekken voor iedereen heel fijn zouden zijn: voor de mantelzorgers, maar ook voor de cliënt zelf. Dat was voor mijn moeder misschien ook wel heel fijn geweest.’
Het bericht ‘Durf anders te kijken’ verscheen eerst op Dementie Verhalenbank.
Source: Verhalen over dementie