Op de vooravond van de herdenking van de aankomst van duizenden Molukkers in Nederland, 21 maart, verschijnt het boek Het geheim van Molukker-zijn. Auteur Bram Latumahina, psycholoog en Zuid-Molukker, duikt in de geschiedenis van de Molukse mens. De lezer krijgt een indruk wat de invloed en gevolgen zijn geweest op bijna vierduizend KNIL-militairen, hun gezinnen en de generaties daarna, toen zij 70 jaar geleden in Nederland aankwamen.
De belofte
Op 21 maart is het 70 jaar geleden dat bijna vierduizend KNIL-militairen met hun gezinnen aankwamen in de haven van Rotterdam. In totaal ging het om 12.500 mensen. De bedoeling was dat zij tijdelijk in Nederland zouden verblijven. Zodra de Republiek van de Zuid-Molukken (RMS) een feit was, zouden zij terugkeren naar hun geboorteland. Helaas hield de regering dat tegen en erkenning van de RMS kwam er nooit. Vlak na aankomst in Nederland werden de soldaten ontslagen uit het leger. De Molukkers bleven in Nederland, werkten hard voor een karig loon en woonden in speciale wijken. Een voedingsbodem voor jaren van onrust, onvrede en gewelddadige acties.
Fragment uit het boek
De emotionele waarde van de ‘zesmaandenbelofte’ draagt voor de Molukse mens (voor ieder mens) de overdrachtelijke betekenis ‘het komt wel goed’. De belofte wordt beleefd als een reisbiljet voor de terugkeer naar huis. Het reisbiljet wordt uiteraard betaald door Nederland, als tegenprestatie voor de Molukse doden, die gedurende zowel de Japanse bezetting, als de Bersiap-periode, en de overleden baby die de drie weken durende reis op zee naar Nederland, niet heeft overleefd, zijn gevallen voor het Nederlands koningshuis. Zo wordt het gevoeld…
“Ik kreeg vorig jaar in maart het idee hierover een boek te schrijven”, vertelt Bram Latumahina. “Het is een thema dat me al jaren bezighoudt. Vooral de bizarheid dat ‘12.500 mensen van vlees en bloed’ – Molukse mensen (mannen, vrouwen en baby’s) – vanuit een totaal ander
klimaat, taal en cultuur, naar de andere kant van de planeet werden overgebracht. Met de belofte dat het maar een tijdelijk verblijf zou zijn. En dat men na al die jaren voelde dat men gewoon belazerd was. En daar zit je dan aan de andere kant van de wereld. Het lijkt wel een film. Daarnaast spelen andere gebeurtenissen mee die ‘ergens in de geschiedenis weg werden gemoffeld’, namelijk de RMS oorlog.”
De RMS is de vergeten oorlog in de Zuid-Molukken tussen het Indonesische leger en het leger van de Republiek van de Zuid-Molukken. Ook gaat het boek in op de Japanse bezetting, de zogeheten Bersiap-periode.
Impact op Molukse mens
De reeks van diep ingrijpende, traumatische levenservaringen heeft bij de Molukse mens zijn sporen nagelaten. En ook op de generaties na hen heeft de geschiedenis grote impact. Bram Latumahina realiseerde zich met het onderzoek voor zijn boek dat zijn voorouders niet als mens werden behandeld. “Wat de Molukse mens heeft moeten ondergaan, is vreselijk. Rationeel was ik uiteraard van het een en ander op de hoogte, maar door me erin te verdiepen in emotionele zin werd me dat nog duidelijker. Ik voelde mij daardoor, zeker als psycholoog met een Molukse achtergrond, geroepen om als klokkenluider te fungeren middels het schrijven van dit boek.”
Latumahina beschrijft in zijn boek waarom veel Molukkers van de tweede generatie zo vroeg overleden. Hij verhaalt over de treinkapingen in de jaren zeventig en over de problemen op het gebied van onderwijs en lichamelijke en geestelijke gezondheid en zet dit in een ander daglicht. Maar ook de rijkdom, de diepte en daarmee de veerkracht van de Molukse traditionele omgangscultuur, worden verhalend en beeldend beschreven. Het laatste deel van het boek bevat een biografie over een van de prominente leiders van de Molukken, de jurist mr. dr. Chris Soumokil. Hij werd aangesteld tot procureur-generaal en later als minister van Justitie van de deelstaat Oost-Indonesië. In 1963 werd Soumokil door het Indonesische leger opgepakt en gevangen gezet. Tot zijn executie in 1966.
Bram Latumahina
Auteur Bram Latumahina is gezondheidszorgpsycholoog en Zuid-Molukker. Hij gebruikt onder meer zichzelf als object en subject en reflecteert erop als psycholoog. Hij is getrouwd, heeft drie kinderen en woont in Alblasserdam.
